Do sądu po wyrok, po „sprawiedliwość” do partii, a po rozum do głowy

Tytuł postu w zasadzie dokładnie opisuje kompromitujący sposób procedowania ustaw „naprawiających” władzę sądowniczą, a więc w dalszej części tekstu przytoczę niemniej ciekawe wspomnienia z okresu transformacji systemu. Tak się bowiem złożyło, że romans z władzą sądowniczą rozpocząłem w 1976 r., a zakończyłem ok. 2007 r. ku obopólnemu porozumieniu i zadowoleniu. Po raz pierwszy z wymiarem sprawiedliwości zetknąłem się w związku z powołaniem mnie do pełnienia funkcji społecznej z wyboru. Aby zachęcić do dalszego czytania tego tekstu nie podam, gdzie co i w jakim charakterze robiłem (stali Czytelnicy i tak to wiedzą), ale jakie legitymacje z godłem Polski i pieczątką Ministerstwa Sprawiedliwości posiadałem praktycznie do 2007 r. Dla wtajemniczonych będzie to wystarczająco czytelne, a dla pozostałych Czytelników – mam nadzieję – będzie ciekawym przeglądem historii wymiaru sprawiedliwości.

 

Nie jest tu zachowana chronologia, bo wtedy także bym zdradził arkana wykonywanego zawodu, a tego (mam litość dla współpracowników) chciałbym uniknąć. Najbardziej podobała mi się legitymacja (dostałem ją dopiero w 1982 r.) w twardej niebieskiej okładce z pięknie tłoczonego plastiku. Poza zdjęciem, funkcją, stopniem i stanowiskiem, zawierała ona kilka stron określających dodatkowe kwalifikacje, kompetencje, oraz szereg przydziałów mobilizacyjnych i pozwoleń, n.p. na broń, wejście na teren ośrodków specjalnego znaczenia, itp., itd., … Był to dokument o wiele ważniejszy od dowodu osobistego i np. prawa jazdy z dow. rejestracji, a więc z wiadomych względów niezwykle cenny w różnych sytuacjach życiowych. Dodatkowo uprawniał on do bezpłatnych, lub ze znaczną zniżką, przejazdów w państwowych środkach komunikacyjnych. Przede wszystkim jednak działał odstraszająco na szeregowych funkcjonariuszy milicji/policji itp. organów państwa, którzy unikali zatargów z wyższą szarżą.

 

Dwie legitymacje (jedna z PRL, druga z RP) były wystawione na tych samych dość niepozornych drukach, nie zawierały zdjęcia, nie dawały żadnych uprawnień, i służyły wyłącznie do legitymowania się przy podejmowaniu określonych czynności zleconych przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Ot, takie dwie cieniutkie okładki, po złożeniu na połowę o wielkości legitymacji. Po transformacji systemu, zostałem pomyślnie zweryfikowany i otrzymałem … zwykłą legitymację pracowniczą, wiadomo przejściowe kłopoty. Nieco później wprowadzono legitymacje w czarnej oprawie z tłoczonego plastiku z wyciśniętym srebrnym orłem w koronie, „tyż pikne”. Najbardziej cenne jednak były nie legitymacje, tylko adnotacje, lub wkładki do nich. Na ogół były to jednorazowe zlecenia do przeprowadzenia kontroli w danej jednostce, albo w odniesieniu do danej działalności.

 

Zdarzały się też wielorazowe przepustki np. do ośrodków nadzorowanych przez ówczesne SB, a potem UOP i te były najbardziej cenne. Te świstki, na ogół wklejano do legitymacji służbowych a miejsce wklejenia potwierdzano stemplem. To była najwyższa „świstkokracja”, bo upoważniała do wszczęcia określonych czynności służbowych bez uzgadniania tego z przełożonymi, a w „pojedynkach funkcjonariuszy” na legitymacje, od razu stawiała na wygranej pozycji. Oczywiście okres od 1976 r. do 2007 r. nie był stałą służbą w jednym charakterze, bo działalność społeczna i zawodowa wykluczały się wzajemnie – z czegoś trzeba było zrezygnować. Tyle o legitymacjach.

 

Teraz jedna anegdota obrazująca jak można dobrymi chęciami „naprawić wymiar” sprawiedliwości. Jest rok 1988. Na mocy starych przepisów ustrojowych w więzieniu zostaje osadzony spekulant, który w myśl nowych zasad ustrojowych – nieco później określonych hasłem „Róbta co chceta, a jak nie wieta co, to róbta siatkie” – powinien być wypuszczony na wolność z sowitym odszkodowaniem. To klasyczna ofiara przemian ustrojowych. Pod koniec 1991 r. próbuje w więzieniu popełnić samobójstwo (ma na utrzymaniu żonę z dziećmi, która nie daje sobie rady z prowadzeniem firmy). Pomimo oczywistego paradoksu systemowego nie można go jednak uniewinnić, bo weryfikacje sędziów, ławników i prokuratorów rozwalają wszystkie kolejne składy zespołów orzekających. Człowiek więc siedzi i ma dość życia, na wolności jest jego rodzina z podobnymi poglądami i zamiarami.

 

Wiosną 1992 r. dochodzi do dziewiątej próby przeprowadzenia rozprawy w sprawie spekulanta (później rzutkiego biznesmena) i trzeciej próby samobójstwa. Na sali sądowej jest nowa (też trzecia) sędzia, która już zapoznała się ze sprawą, jest obrońca oskarżonego, są świadkowie gotowi potwierdzić wcześniej składane zeznania, i są ławnicy (jeden to ja). Brakuje tylko prokuratora i radcy prawnego (przedstawiciela sądu penitencjarnego?), który po negatywnej weryfikacji adwokatów zmienił zawód. Konsternacja, krótka narada, telefon do władz, rozmowa z doprowadzonym podsądnym i … przebieramy się. Obrońca wciąga togę prokuratora, bo okazało się, że jest w trakcie zmiany zawodu. Ja, korzystając z tego, że podsądny był przeze mnie badany psychologicznie, wciągam wypożyczoną nieco przykrótką togę radcy prawnego. Adwokat (b. prokurator w okresie wypowiedzenia) tonie w „dyżurnej” todze prokuratora. „Z łapanki” dobieramy obrońcę z urzędu. i po chwili podsądny odzyskuje wolność. 😉

 

To było możliwe w gorącym okresie transformacji systemu, gdy przestępstwa spekulacyjne zyskiwały rangę operatywności biznesowej, naciski polityczne stawały się przestępstwami, ale ludzi dobrej woli było więcej. Nigdy bym nie przypuszczał, że na „Zielonej Wyspie Tuska”, gdzie ponoć ciepła woda lała się z kranów, a potem w okresie „Dobrej zmiany” dojdzie do podobnych sytuacji lecz pozbawionych dobrych chęci. Przetrzyjmy jednak oczy, najlepiej papierem ściernym, to się dzieje naprawdę. „Ostatnich gryzły psy”, a teraz ci ostatni dobiorą się do psów. No cóż wypada tylko przyklasnąć i cieszyć się, że watahy nadal się wyżynają i nie zamierzają się łączyć. Niech żyje dżuma i cholera, bo przecież minusy się znoszą. 😉