Wigilie w domach, których już nie ma …

Przed kilku laty w dwóch postach:
http://anzai.blog.onet.pl/2009/12/24/ten-jeden-magiczny-dzien/
http://anzai.blog.onet.pl/2010/12/22/niestety-jestem-zapachowcem/#comments
opisałem wigilie jakie odbywały się u mnie w domu. Oczywiście „u mnie w domu” to pojęcie umowne, bo domów rodzinnych mieliśmy sześć. Mieszkali w nich pradziadkowie, dziadkowie, i ich najbliższa rodzina. Ale ten najmilszy sercu wszystkich dom to był ten na poniższym montowanym zdjęciu, nazywany potocznie „dom na Chojnach”.

 

Wcześniej, gdzieś w połowie XIX wieku, stał tutaj rodzinny drewniany dworek. Z opowieści pradziadków wnioskuję, że musiał on wyglądać jak inny rodzinny dom na zdjęciu „0781 a1”

w którym mieszkali moi prapradziadkowie, oraz ich dwoje synów i dwie córki.

Po zamieszkach w 1905 r. jakie przetoczyły się przez Łódź drewniany dworek na Chojnach (dzielnica miasta), został wzmocniony cegłą, i zyskał murowaną piwnicę, strych, oraz dach typowy dla zabudowy miejskiej. W latach dwudziestych dobudowano piętro. Równoległe z dworkiem/domem rozbudowie ulegała t.zw. kordegarda znajdująca się w głębi ogrodu (fragment muru po lewej stronie). Zmienił się także front całej posiadłości. Pierwotnie do domu dojeżdżało się od strony zachodniej, wjazdem obok kordegardy. Gdy powstała ulica, zmieniło się wnętrze domu, który od strony ulicy wyglądał już tak na zdjęciu (0101 a1 bliźniak z lewej strony).
W takiej postaci dom przetrwał do rozbiórki.

Początkowo pod rozbiórkę miała iść kordegarda (tutaj „703 a1” widać tylko fragmenty muru, otwartych drzwi werandy, i stołek), dlatego już w latach 60. ub.w. nie wolno było przeprowadzać większych remontów. Potem plany się zmieniły i po 1971 r. na tym miejscu wyrosły dwa 10-piętrowe wieżowce.

W innym domu (także rozebrany pod zabudowę wielkopłytową)

gdzie mieszkałem tylko z rodzicami wigilia odbyła się tylko raz, w 1955 r., gdy ojciec ciężko chory leżał w łóżku, i była to jedna z najsmutniejszych wigilli. Na szczęście ojciec wykurował się na wiosnę. Dom jednak został wyburzony w 1963 r. a na jego miejscu stoi to co stoi za wyrysowanym żółtym parkanem.

Najciekawszy był dom moich dziadków w którym przebywali kilka razy do roku. Była to duża 2-piętrowa willa

zaadaptowana później na pensjonat, położona w okolicach Jeleniej Góry. Tam każdy pokój krył w sobie niespodziankę. Do niektórych pokojów, które wynajmowaliśmy gościom, jednak nie wolno było wchodzić. No i dom był daleko, ponad 400 km. Willa była na tyle atrakcyjna, że wykonane zdjęcie, oraz kolejne dwa, były w latach 1927-1930 rozprowadzane w Polsce w formie pocztówek. Willa została ostatecznie sprzedana w 1962 r. Zgodnie z ówczesnym niepisanym prawem, były właściciel miał prawo do zajmowania jednego pomieszczenia.

Nowe władze III RP jednak tego prawa nie uznały. Willa jest jedynym (obok małego pałacyku w Warszawie) domem rodzinnym, który nie został wyburzony w ramach reperkusji stosowanych wobec „zaplutych karłów reakcji” jakimi wówczas byliśmy. Niestety oba obiekty utraciły swoje charakterystyczne cechy domu rodzinnego. Zarówno w willi jak i w pałacyku warszawskim zlikwidowano piękne piece kaflowe i kominki zastępując je ogrzewaniem centralnym. W miejscu stylizowanych drewnianych schodów i okien pojawiło się lastrico i plastik.

Zdjęcie „681 a1”

to widok z okna willi.

Na zdjęciu „0680 a1”

zaznaczyłem położenie willi i fragment lasu, który też należał do rodziny (często zamiast siedzenia przy stole wigilijnym dziadek zabierał mnie na spacer).

Jako mały szkrab mogłem z siostrą buszować do woli w domach rodziny zamieszkałej pod Łodzią. Pozostałe dwie ciocie mieszkały w typowych kamienicach miejskich w Łodzi, ale zachowało się tylko jedno zdjęcie „699 a1”

(na balkonie mój ojciec). Jedna z ciotek miała pierwszy telewizor jaki w połowie lat 50′ ub.w. widziałem na własne oczy, i dużą wannę, do której schodziło się po dwóch schodkach, i w której można było nawet pływać, u drugiej ciotki w garażu stał samochód do którego wolno było wejść i bawić się w nim. Wigilie w tych domach zawsze niosły coś nowego.

Wigilie każdego roku odbywały się w innym domu, jednak w połowie lat 60′ ub.w. rodzina najczęściej zjeżdżała do domu na Chojnach, jakby przeczuwając, że są to ostatnie wspólne dni we wspólnym domu. Poza tym w domu tym zawsze mieszkali najstarsi członkowie rodziny, tu rodziły się kolejne pokolenia, tu powstawały legendy rodzinne, i tu wspominano wigilie jakie odbywały się na dawnych terenach Polski. Myślę, że można już odsłonić kolejną twarz z ostatnich przedwojennych chwil. Na zdjęciu „524 a3”

młody gimnazjalista to mój ojciec przed rodzinym dworkiem we Lwowie.

W kolejnym poście spróbuję przedstawić kilkanaście głównych postaci mojego opowiadania wigilijnego.